سال‌هاست که نزاع علم که محصول عقل است و دین که رهاورد وحی است، اذهان بسیاری را به خود مشغول داشته است. این نزاع محصول تصوری ناصواب از نسبت علم و دین و بر این اندیشه استوار است که علم در مقابل دین است و آنچه را دین می‌گوید، علم می‌تواند نفی کند. اموری نیز وجود دارد که علم آن را اثبات و دین آن را انکار می‌کند.

کتاب ارزشمند و علمی «منزلت عقل در هندسهٴ معرفت دینی» ضمن تبیین و تشریح مبانی عمیق این نظریه، به این امر توجه می‌دهد که عقل در برابر نقل است نه دین و نه تنها عقل و دین با هم تعارض ندارند، بلکه دین امر جامعی است که عقل و نقل تحت پوشش آن و رابط میان دین و جامعهٴ انسانی‌اند. از پیامدهای ارزشمند این نظریه، نفی حاکمیت سکولاریسم علمی و جانشینی الهیات بر تمامی علوم است.

و از دیگر پیامدهای آن،‌ همانا فراهم ساختن زمینه اسلامی شدن دانشگاههاست که به یک آرمان و آرزو مبدل شده است،‌ زیرا مراکز علمی، اعم از حوزه و دانشگاه، تنها زمانی اسلامی هستند که از علوم و دانش اسلامی برخوردار باشند و دانش اسلامی، چه از راه عقل برهانی یا نقل معتبر حاصل آید.

این نوشتار مجموعه مباحثی است که توسط آیت الله جوادی آملی در فرصت های مناسب به خصوص، روز وحدت حوزه و دانشگاه و نیز در همایش تولید نرم افزاری علم و… برای فرهیختگان حوزه و دانشگاه مطرح یا به صورت پیام های علمی، به همایش این دو نهاد علمی ارائه شده است.

این اثر وزین در دو بخش و هشت فصل به منزلت عقل، شأن عقل در قلمرو دین، نسبت عقل و نقل در قرآن کریم، تعارض عقل و نقل، آثار و نتایج هماهنگی و همتایی عقل و نقل، تعارض علم و دین، اسلامی کردن علوم و دانشگاه‌ها، تأثیر همگانی عقل و نقل در قلمرو علوم اسلامی، مسئله تفکیک و… می‌پردازد.
در پایان کتاب نیز،‌ فهرست آیات و روایات،‌ اشعار و اعلام و کتب و منابع آورده شده است.

مولف: حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی(دام ظله)
تنظیم و تحقیق:‌ حجت الاسلام دکتر احمد واعظی
ناشر: مرکز بین المللی نشر اسراء – ۱۳۸۶