او همه جا ناظر است

اسلام انسان را در کسب روزی و به دست آوردن متاع زندگی آزاد گذارده، امّا هرگز اجازه نداده که او در این راه مسیری را پیش گیرد که اخلاق را فاسد گرداند و او را در معرض سقوط قرار دهد و یا موجب فساد در جامعه شود. بدین جهت، نه تنها مشروبات الکلی، مواد مخدّر و همه منکرات و فواحش را حرام شمرده، بلکه تولید، واسطه شدن، خرید و فروش و استعمال و ... آن را نیز تحریم کرده است.

هر کاری که موجب سود شخصی امّا ضرر و بدبختی برای شخص دیگر یا اجتماع بشری باشد و امنیت اقتصادی و سلامت فرد یا جامعه را به خطر بیندازد، جرم و گناه شمرده و بر آنها کیفر سخت در دنیا و عذاب دردناک در آخرت وعده داده است؛ مانند: رشوه خواری، دزدی (به هر شکل آن)، کم فروشی، قمار، ربا، رانت خواری، غشَ در معامله، احتکار نیازمندی های مردم و ... .

خوردن مال حرام، شامل همه تصرّفات نامشروع می شود، خواه خوردن و آشامیدن باشد، یا کار حرامی در زمینه مسکن، لباس و غیر آن، و ممکن است مال را مصرف نکنند و آن را به ناحق نزد خود نگهدارد و به صاحبش برنگرداند. به تمام این موارد حرام خواری صادق است.

هر مالی که انسان از راه نامشروع و حرام کسب کند، علاوه بر اینکه معصیت پروردگار را نموده و دارای عقوبت های اخروی است، در دنیا نیز موجب گرفتاری های جبران ناپذیر خواهد شد.

1. بی برکتی اموال
حرام خواری برکت را از مال می برد. امام صادق(ع) فرمود: «کسی که مالی را از راه غیر مشروع به دست آورد، ساختمان و آب و گل بر او مسلط می شود (تا مال او را تلف کند)» ؛ یعنی مال و عمر خود را در آب و گلی مصرف می کند که نه برای دنیا نفعی دارد و نه برای آخرتش. گویا این قطعه از زمین مأمور بوده تا مال او را ببلعد.

2. عدم پذیرش عبادات
خوردن مال حرام مانع قبولی عبادات است. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود: «هر شب در بیت المقدس فرشته ای فریاد می زد: هر کس مال حرامی بخورد، خداوند هیچ عمل واجب یا مستحبی از او را نمی پذیرد».

3. عدم استجابت دعا
دعای حرام خوار مستجاب نمی شود. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «کسی که لقمه حرامی بخورد، تا چهل روز نمازش قبول نمی شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی گردد و هر گوشتی که در بدن او از حرام روییده شود، به آتش جهنّم سزاوارتر است و هر لقمه حرامی، باعث روییدن گوشت در بدن می شود».

و نیز فرمود: « کسی که دوست دارد دعایش مستجاب شود، باید از درآمد و خوراک حلال و پاکیزه بهره مند شود و از حرام بپرهیزد».

شخصی به پیامبر اکرم(ص) عرض کرد: دوست دارم دعایم مستجاب شود. حضرت فرمود: «خوراک خودت را پاک گردان و از حرام خواری دوری کن».

خداوند متعال به عیسی بن مریم فرمود: «به ظالمین بنی اسرائیل بگو: در حالی که مال حرامی در تصرف آنهاست، مرا نخوانند که در این حال مورد لعن من واقع می شوند و آنها را از نعمت هایم، دورشان می سازم».

4. قساوت قلب
خوراکی که انسان تناول می کند، اگر پلید و حرام باشد، قلب را تیره می سازد. در این صورت دیگر از او امید خیری نیست و پند و اندرز در او اثر نمی کنند و سخت ترین مناظر رقّت بار او را متأثر نمی کنند. امام حسین(ع) به لشکریان عمر سعد فرمود: «از اینکه شما نافرمانی ام می کنید، و به سخن من گوش فرا نمی دهید، این است که شکم هایتان از حرام پر شده و بر دل هایتان مهر خورده و دیگر حق را نمی پذیرید. وای بر شما! آیا انصاف نمی دهید؟ آیا گوش فرا نمی دهید!؟».

این موضوع در سوره یونس آیه 59 مورد اشاره قرار گرفته است.

بخشی از تفسیر نور

خلاصه و نتیجه گیری