برخی از نرم افزارهای علم تفسیر قرآن  

1. جامع التفاسیر
این لوح فشرده یکى از نرم ‏افزارهاى اختصاصى و جالب در موضوع تفسیر و علوم قرآن مى ‏باشد که فقط به موضوع تفسیر و ترجمه اختصاص دارد و از حیث حجم منابع تفسیرى و ترجمه نیز قابل توجّه است.
برخوردارى از 18 منبع ترجمه قرآن کریم از گونه ‏هاى متفاوت آن، اعمّ از ترجمه‏ هاى جدید و قدیم با ادبیّات‏هاى متفاوت زمانى و زبانى، یکى از ویژگى‏ هاى این نرم ‏افزار تفسیرى به شمار مى آید که در نرم افزارهاى قرآنى دیگر کمتر شاهد آن هستیم.
از مزایاى دیگر نرم‏ افزار جامع التفاسیر، برخوردارى آن از 60 دوره منبع تفسیرى اعمّ از منابع قدیم، جدید به زبان فارسى و عربى و یک تفسیر به زبان انگلیسى مى ‏باشد که مجموع حجم متن آن منابع، 573 مجلّد و 000/250 صفحه مى ‏باشد این مزیّت را نیز در کمترین برنامه ‏هاى رایانه اى قرآنى مشاهده مى ‏کنیم.

همچنین، دارا بودن امکان صوت و نمایش قرآن، ترجمه و تفسیر به صورت هم‏زمان و در یک صفحه نمایش با امکان انتخاب نمایش صفحه‏ اى و آیه‏ اى براى کاربر، قابلیت نمایش ترجمه و تفسیرهاى متعدّد با رعایت انتخاب در یک صفحه، امکان مشاهده تفسیر آیات بر اساس مطالب اختصاصى و عمومى، راهنمایى کاربر به ابتداى مطلب مورد نیاز، و نیز امکان جستجوى لفظى، از مزایاى دیگر آن است.

کاربر مى‏تواند هر ترجمه‏ اى را که مورد نظرش است برگزیند تا متن ترجمه آیه انتخابى در زیر آن به نمایش گزارده شود و سپس با گزینش تفسیر مورد نظرش متن تفسیر آیه انتخاب‏ شده، بلافاصله در زیر ترجمه براى او به نمایش گذاشته مى شود. چنانچه محقق مایل باشد چند ترجمه و یا چند تفسیر دلخواه خویش را هم‏زمان ببیند و از آنها بهره ببرد، مى‏ تواند همه آنها را انتخاب کند تا با رعایت اولویّت و ظرفیّت صفحه نمایش برایش به نمایش درآید. در این حالت است که امکان مقایسه ترجمه‏ ها و تفسیر مختلف براى پژوهشگر فراهم مى ‏آید.
 

2. نور الأنوار2
این نرم ‏افزار که محصول تلاش پژوهشگران محترم مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى مى ‏باشد، از جمله نرم‏ افزارهاى اختصاصى در بخش قرآن و تفسیر به شمار مى‏ آید که مشتمل بر 9 عنوان تفسیر اعمّ از تفاسیر روایى و غیر روائى مانند: المیزان عربى و فارسى، نمونه، عیّاشى، قمّى، تفسیر الامام الامام العسکرى، شبّر، مجمع البیان، شواهد التنزیل، و 31 ترجمه قرآن کریم، پنج ترجمه به زبان فارسى، مانند ترجمه‏ هاى: الهى قمشه ‏اى، آیة اللّه مکارم شیرازى، استاد فولادوند و معزّى، و دو ترجمه به زبان انگلیسى، و شش ترجمه دیگر به زبان‏هاى: آلمانى، فرانسوى، اسپانیولى، ترکى، ایتالیایى و مالایى است.
اعلام شأن نزول‏ هاى آیات و سوره‏ هاى قرآن طبق حروف الفبا؛ نمایش متن کامل قرآن با صوت و قرائت قاریان معروف؛ مشاهده متن هر کدام از ترجمه، تفسیر، فضیلت سوره و آیه، تفسیر روایى، روایت مربوط به آیه و شانء نزول در زیر آیه مورد نظر؛ تصاویر مختلف همراه با توضیح در باره برخى سوره ‏هاى قرآن و شخصیت‏هاى قرآنى و برخى از اماکن مقدّسه؛ کتاب‏شناسى با شرح حال مختصرى از مؤلفان آنها و نیز قابلیّت انتقال مطالب دلخواه به یادداشت از امکانات این لوح فشرده به شمار مى ‏رود.

در نسخه جدید نورالأنوار، گزینه ‏هایى چون: فضایل، تفسیر روایى، روایت مرتبط و شأن نزول آیات به همراه امکان قرائت آیات در یک بخش به نام «پژوهش» ارائه شده که تسهیلاتى را براى محققان فراهم نموده است. افزون شدن لغت‏نامه مجمع البحرین به این نرم‏ افزار که خواست بیشتر کاربران بوده، از دیگر ویژگى ‏هاى کارآمدى است، مسیر پژوهش را هموار مى‏ نماید. این برنامه، داراى دو محیط کاربرى است که کاربر مى‏ تواند مثلاً در یک محیط قرائت و ترجمه، در محیط دیگر تفسیر و روایت مرتبط با آیات را مشاهده کند ضمن اینکه به راحتى مى ‏توان از محیط اوّل به محیط دوّم راه پیدا کرد. تمام این قابلیت‏ها سبب شده که نرم ‏افزار مزبور به یک دانش‏نامه چند رسانه ‏اى تبدیل شود.

امّا اندک بودن منابع اطّلاعاتى و فقدان متن بسیارى از منابع تفسیرى اعمّ از شیعه و اهل سنّت و همچنین عدم ارائـه بسیارى از ترجمه‏ هاى معروف ومشهور، از نواقص نرم ‏افزار مزبور است که امید مى‏ رود در نسخه بعدى آن، برطرف شود.

3. مکتبة علوم القرآن و التفاسیر
این نرم‏ افزار توسط «شرکة العریس للکمبیوتر» تهیّه شده است و شامل منابع قدیمى از تفاسیر اهل سنّت مى ‏باشد.
منابع و محتواى این نرم‏ افزار از سه بخش تشکیل یافته است:
الف- تفاسیر. ب- علوم القرآن و القرائات. ج- معاجم.
در بخش تفاسیر تعداد یازده عنوان از منابع تفسیرى اهل سنّت مانند: تفسیر طبرى، تفسیر الجلالین، تفسیر النسفى، تفسیر البیضاوى، تفسیر ابن کثیر، تفسیر الثعالبى، تفسیر القرطبى، الدر المنثور، تفسیر البغوى، تفسیر زادالمسیر و تفسیر الآلوسى را در خود جاى داده و آماده بهره بردارى است.
در بخش علوم القرآن و القرائات، سه عنوان از عناوین مهمّ مانند: أسباب النزول، تأویل مشکل القرآن و المفردات فى غریب القرآن قابل دسترسى است.
بخش معاجم نیز دو عنوان کتاب به نام لسان العرب و قاموس المحیط را عرضه نموده است.
قابلیّت‏هاى این نرم‏ افزار شامل: نمایش، ذخیره کردن، یادداشت، جستجو در سه بخش: جستجوى «آزاد»، «ابواب و فصول»، و «معاجم» و از همه مهم‏تر فیش بردارى و چاپ آزاد آن مى‏باشد. این لوح فشرده از جمله برنامه‏ هایى است که با نصب نمودن آن در حافظه رایانه، دیگر کاربر نیازى به استفاده از لوح فشرده ندارد.
فقدان منابع تفسیرى جدید اهل سنّت مانند: فى ظلال القرآن و تفسیر المنار، اندک بودن منابع در بخش علوم قرآنى و عدم شمول آن بر کتبى چون الاتقان و البرهان، از نواقص این نرم‏ افزار است.

4. مکتبة التفسیر و علوم القرآن
این نرم ‏افزار، محصول تلاش علمى مرکز «لأبحاث الحاسب الآلى» در کشور اردن مى ‏باشد. و نسخه 1 این برنامه در سال 1998 میلادى و نسخه 5/1 آن در سال 1999 میلادى برابر با 1419 هجرى قمرى تولید شده و اطلاعات خود را در چند بخش عرضه مى ‏کند:
1 . تفاسیر، با 23 دوره تفسیر اهل سنّت، مانند: التبیان فى تفسیر القرآن، تفسیر البیضاوى، تفسیر القرطبى، تفسیر ابن کثیر، تفسیر الطبرى، الدرّ المنثور، دقائق التفاسیر، تفسیر الصنعانى، معانى القرآن، تفسیر الثعالبى، تفسیر الثورى، تفسیر ابى السعود، تفسیر مجاهد، تفسیر الواحدى، تفسیر البغوى، فتح القدیر، زاد المسیر، تفسیر الجلالین، تفسیر النسفى، روح المعانى، صحیح البخارى(الجزء الخاص فى التفسیر)، سنن الترمذى(الجزء الخاص فى التفسیر)، رسائل و فتاوى ابن تیمیّه فى التفسیر.
2. علوم القرآن، با 28 عنوان.
3. رساله‏ هایى در باره علوم قرآن، با 18 عنوان.

4. تراجم المفسّرین با 6 عنوان، شامل طبقات المفسّرین و معرفة القرّاء الکبار.
5. المعاجم و الغریب، با 9 عنوان کتاب در باره لغت.
جستجو به صورت عمومى و موضوعى، انتخاب و تعیین محدوده در دامنه جستجو به صورت انتخاب گروهى و یا موردى و نیز جستجوى کلمه، جزء کلمه و مفردات جدا از هم از امکانات این برنامه است.
ضمن اینکه جستجوى موضوعى در موضوعاتى همچون: ثواب القرآن، کیفیّة نزول الوحى و على کَم نزل القرآن قابل اجرا مى‏باشد.
پس از جستجو در برنامه صفحه ‏اى کامل گشوده مى ‏شود که به دو بخش بالا و پایین تقسیم شده است. در قسمت پایین، نشانى‏ هاى مورد پژوهشى ثبت شده که پس از هر کدام از آنها، متن مورد نظر در بالاى صفحه ظاهر مى ‏شود.

5- بانک جامع اطّلاعات قرآنى
این نرم ‏افزار محصول کار و تلاش دبیرخانه نمایشگاه قرآن کریم است که اطّلاعات خود را در چند گزینه عرضه مى‏ کند، مانند: کتاب‏هاى قرآنى، مقالات قرآنى مطبوعات کشور، پایان‏ نامه‏ هاى قرآنى، کتب قرآنى چاپ خارج، سازمان‏هاى و مراکز قرآنى و خادمان قرآن.
در بخش کتاب‏هاى قرآنى، مجموعه‏ اى از آثار قرآنى عرضه شده است که بخش عمده آن شامل متن تفاسیر شیعه و سنّى مى‏ باشد، مانند: تفسیر ابن عبّاس، تفسیر قمّى، تفسیر نسایى، تفسیر حبرى، تفسیر فرات کوفى، تفسیر بغوى و تفسیر ابن کثیر و...

6. نرم ‏افزار «الآیات الوارده فى الأحادیث الشریفة»
نرم ‏افزار «الآیات الوارده فى الأحادیث الشریفة» که محصول تلاش مرکز کامپیوترى واحد تحقیقات اسلامى بنیاد بعثت مى ‏باشد، مرجعى مفید براى شناسایى احادیث تفسیر کننده آیات قرآن کریم است. اطلاعات این برنامه از احادیث تفسیرى بیش از 200 اثر از مصادر اوّلیه و از کتب غیر تفسیرى شیعه و اهل سنّت استخراج گردیده است.دسترسى به تمامى احادیثى که ذیل آیه‏اى خاص روایت شده، همراه جستجو در احادیث مرتبط با آیات و روایات تفسیرى یک کتاب مورد نظر، از قابلیّت‏هاى کاربردى این لوح فشرده محسوب مى ‏شود.
کاربر با دادن نام معصوم خاص مى ‏تواند به مصادر و آیات تفسیرشده دسترسى پیدا کند. این برنامه همچنین قابلیّت اضافه و یا اصلاح نمودن نشانى هاى جدید احادیث را داراست.

7. نرم‏ افزار مجمع البیان
تولید و عرضه این نرم‏افزار به همّت انتشارات فراهانى بر اساس متن ترجمه کتاب شریف مجمع البیان تاءلیف مرحوم طبرسى انجام گرفته است و شامل متن کامل این تفسیر و چندین ترجمه با امکان جستجوى لفظى و موضوعى مى‏باشد.
در این نرم‏ افزار، قابلیت دسترسى به متن کامل قرآن، ترجمه‏ هاى فارسى استاد فولادوند، استاد آیتى و ترجمه انگلیسى یوسف على نیز وجود دارد. یکى دیگر از امکانات ویژه این لوح فشرده دسترسى به ترجمه واژه‏هاى قرآنى در حین مطالعه آن مى‏باشد. ضمن اینکه هنگام کار با برنامه مى‏توان از صوت ترتیل قرآن نیز بهره‏مند شد.

8. فى ظلال القرآن
نرم ‏افزار مزبور در بردارنده کتاب تفسیر فى ظلال القرآن اثر سیّد قطب، از جمله کتاب‏هاى تاءلیفى قرن بیستم میلادى است، و نسخه اوّل آن در سال 1998 میلادى از سوى مرکز «الابحاث الحاسب الآلى» تدوین گردیده است.
امکانات این نرم‏ افزار عبارتند از: مشتمل بودن بر صوت تمام آیات قرآن، تقسیم کردن تفسیر فى ظلال به چندین درس، تخریج مجموعه احادیث موجود در تفسیر فى ظلال، جستجوى سریع با یک کلمه و یا چند کلمه، و جستجوى صرفى با استفاده از جزء کلمه.

9. من هدى القرآن
این برنامه، مشتمل بر تفسیر 18 جلدى آیة اللّه سیّد محمد تقى مدرّسى یزدى با نام تفسیر «من هدى القرآن» مى ‏باشد که نام نرم ‏افزار را نیز از همان نام تفسیر انتخاب نموده ‏اند.
این نرم‏ افزار با متن کامل قرآن همراه است و داراى سه بخش: عناوین موضوعى، الفاظ قرآن و فضل السور است که در هر بخش از قابلیّت جستجو برخوردار مى ‏باشد.

10. روح و ریحان
مجموعه 429 درس ار درس‏هاى تفسیر آیة اللّه جوادى آملى با امکانات جستجو در همه درس‏ها، به صورت نرم ‏افزار فوق در یک لوح فشرده از سوى مؤسسه روزنامه فیضیه عرضه شده است.

منبع:

نشریه  ره‌آورد نو - شماره7

نویسنده :

احمد اکبرى

گردآورنده:

تیم متفکران نوین مالی

سایر خدمات تیم

 

در صورت علاقه مندی به یادگیری کامل مبحث مقالات قرانی ، جهت پیش ثبت نام و یا  شرکت در دوره ها کلیک کنید.

جهت پیش ثبت نام  کلیک کنید...

در صورتی که به مشاوره پیرامون موضوع فوق علاقه دارید کلیک کنید...

اطلاعات بیشتر کلیک کنید...