بر شما باد رجوع به کتاب خدا (قرآن) کسى که به آن عمل کند از همه پیشى مى گیرد. - امام علی (ع)

کلام حضرت على (علیه السلام) در زمینه نقش قران در حیات اجتماعی بشر، بیان دیگرى از سخن ارزشمند پیامبر بزرگوار (صلى الله علیه وآله) است که فرمود: «اذا الْتَبَسَتْ عَلَیْکُمْ الفِتَنُ کَقِطَعِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَیْکُمْ بِالقُرآنِ»; هر گاه اضطراب ها، نگرانى ها، مشکلات و نابسامانى ها همانند پاره هاى شب بر جامعه شما سایه افکند و در حلّ مشکلات راه به جایى نبردید، بر شمابادکه به قرآن رجوع کنیدو راهنمایى هاى نجات بخش آن راملاک عمل قراردهید.

 

 
 

امام علی(ع) می فرمایند: «اَلا اِنَّ فیهِ عِلْمَ ما یَأتى وَ الْحَدیثَ عَنِ الماضى وَ دَواءَ دائِکُمْ وَ نَظْمَ ما بَیْنِکُمْ»؛ تمام آنچه موردنیازشماست درقرآن کریم هست؛علم گذشته و آینده، درمان درد شما و راه سروسامان بخشیدن به زندگى تان.مواردی از رهنمود های ان حضرت در زیر امده است:

 

1ـ قران داروى هر درد
حضرت على (علیه السلام) راه حلّ همه مشکلات را قرآن معرفى مى کند و دواى درد و راه حل مشکلات و سامان بخشیدن به امور را در قرآن مى داند.قرآن داروى شفابخشى است که همه دردها را درمان مى کند وناراحتى هارا التیام مى بخشد. باید این نسخه شفابخش را به دقت مطالعه کرد و با راه درمان دردها و مشکلات فردى و اجتماعى آن آشنا شد. بدیهى است که پیش از احساس و شناخت درد، سخن گفتن از درمان، بیهوده است؛ زیرا ابتدا باید دردهاى فردى و اجتماعى را شناخت و با مطالعه و دقت در آیات کریمه قرآن با آن ها آشنا شد، آن گاه با به کار بستن این نسخه شفابخش، به درمان آن ها پرداخت.
در خطبه 198 با تعبیر «وَ دَواء لَیْسَ بَعْدَهُ داءٌ» مى فرمایند: قرآن دارویى است که پس از آن دردى باقى نمى ماند. البته روشن است که تنها با ایمان به فرمایش حضرت و ایمان به شفابخشى قرآن است که چنین دارویى مؤثر واقع خواهد شد.

 

2ـ حلاّل مشکلات اجتماعى
کلام حضرت على (علیه السلام) در این زمینه، بیان دیگرى از سخن ارزشمند پیامبر بزرگوار (صلى الله علیه وآله) است که فرمود: «اذا الْتَبَسَتْ عَلَیْکُمْ الفِتَنُ کَقِطَعِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَیْکُمْ بِالقُرآنِ»؛ هر گاه اضطراب ها، نگرانى ها، مشکلات و نابسامانى ها همانند پاره هاى شب بر جامعه شما سایه افکند و در حلّ مشکلات راه به جایى نبردید، بر شمابادکه به قرآن رجوع کنید و راهنمایى هاى نجات بخش آن را ملاک عمل قراردهید. دستورات امیدبخش قرآن روح امید و فایق آمدن برمشکلات و رستگارى و بهروزى را در دل ها زنده مى کند و انسان ها را از یأس و نومیدى نجات مى دهد. بدیهى است که هر پیروزى در گرو خواست و تلاش انسان هاست. بنابراین، اگر بخواهیم همچنان استقلال، آزادى و حکومت اسلامى خود را حفظ کنیم و در پناه خداى متعال از هر گونه توطئه اى در امان باشیم، راهى جز بازگشت به سوى خدا و احکام نجات بخش قرآن و توبه و عذرخواهى از ناسپاسى ها و بى حرمتى هایى که نسبت به ارزش هاى دینى از سوى بعضى از غرب زده ها روا داشته شده است، وجود ندارد.

 

3ـ نظم بخشى به امور اجتماعى
حضرت على (علیه السلام) سپس این نکته را متذکر مى شوند که «و نظمِ ما بَینکم»؛ نظم و راه سامان بخشیدن به روابط بین شما مسلمانان در قرآن است. این کتاب آسمانى چگونگى روابط اجتماعى شما را نیز تعیین مى کند؛ زیرا بزرگ ترین هدف هر نظام سیاسى و اجتماعى تأمین نظم و امنیت اجتماعى است. در جهان، هیچ مکتب سیاسى را نمى توان یافت که چنین هدفى را انکار کند، بلکه سر لوحه وظایف هر حکومتى تأمین و برقرارى نظم و امنیت است. بدین روى، همه نظام هاى سیاسى حاکم بر جوامع بشرى، دست کم در شعار و تبلیغات خود، آن را به عنوان بزرگ ترین هدف نظام حکومتى خود بیان مى کنند.


در این جا، به نقش هدف در زندگى اجتماعى نیز باید توجه داشت؛ چرا که در زندگى اجتماعى، بدون در نظر گرفتن هدف نمى توان سخن از نظم اجتماعى به میان آورد. هدف منطقاً رفتارهاى خاصى را ایجاب مى کند و افراد با انجام آن رفتارها در زندگى اجتماعى، مى خواهند به آن دست یابند. هدف به نوبه خود، برخاسته از فرهنگ و اندیشه افراد جامعه است، به نحوى که هر جامعه اى به حسب طبع اوّلى، در راستاى فرهنگ و اندیشه خود، نظم اجتماعى خاصى را ایجاب مى کند. اما قدرت هاى استعمارى به دلیل سیاست هاى استکبارى خود سعى مى کنند ملت ها را در جهت اهداف استعمارى خود سوق داده، آن ها را از فرهنگ اصلى خود تهى گردانند و از طریق تحمیل فرهنگ وارداتى، نظم و فرهنگ ملت ها را در دست گیرند. بنابراین، باید دید فرهنگ و اندیشه حاکم بر جامعه چه نظمى را ایجاب مى کند. روشن است که فرهنگ دینى برخاسته از قرآن و جهان بینى توحیدى نظم و سیاستى را ایجاب مى کند که در زمینه تحقق هدف خلقت و تأمین سعادت و رستگارى انسان در دنیا و آخرت باشد و آنچه مورد نظر اسلام و قرآن است، سعادت و تکامل انسان است.

حضرت على (علیه السلام) با تعبیرى اعجازگونه نقش قرآن را در تنظیم امور اجتماعى بیان نموده، مى فرمایند: «وَ نَظْمَ ما بَیْنَکُمْ»؛ نظم امور و روابط بین شما در قرآن است. یعنى اگر شما خواهان نظم مطلوب و معقولى هستید که در سایه آن همه افراد جامعه به حقوق مشروع خود برسند، امور خود را بر اساس رهنمودهاى قرآن سامان بخشید. هرچند افراد موظفند مسائل شخصى و فردى خود را نیز بر اساس رهنمودهاى قرآن تنظیم کنند، اما تعبیر «و نظمِ ما بَینکم» تنها شامل روابط اجتماعى افراد است.
 

4ـ بى نیازى در سایه تمسّک به قرآن
حضرت على (علیه السلام) در این خطبه، قرآن کریم را به عنوان شاخص معرفى نموده، مى فرمایند: به یقین، بدانید قرآن نصیحت کننده و پند دهنده اى است که در ارشاد پیروان خود، خیانت نمى کند و هدایتگرى است که گمراه نمى کند و گوینده اى است که دروغ نمى گوید و کسى با این قرآن ننشست و در آن تدبّر و اندیشه نکرد، مگر آن که چون از نزد آن برخاست، هدایت و رستگارى اش افزایش یافت و از گم راهى او کاسته شد. آن گاه حضرت مى فرماید: «وَ اعْلَمُوا اَنّه لَیْسَ عَلى اَحَد بَعْدَ الْقُرآنِ مِنْ فاقَة وَ لا لاَِحَد قَبْلَ الْقُرْآنِ مِنْ غِنى، فَاسْتَشْفُوهُ مِنْ اَدْوائِکُم وَ اسْتَعینُوا بِهِ عَلى لاَوائِکُمْ فَاِنَّ فیهِ شِفاءً مِنْ اَکْبَرِ الداءُ وَ هُوَ الْکُفْرُ وَ النِّفاق وَ الغَىُّ وَالضَّلال.» با وجود قرآن و حاکمیت آن بر جامعه، براى احدى نیازى باقى نمى ماند که براورده نشود؛ زیرا قرآن کریم عالى ترین برنامه الهى براى زندگى موحّدان است و خداى متعال عزّت و رستگارى دنیا و آخرت پیروان این کتاب آسمانى را تضمین نموده است. بنابراین، در صورتى که جامعه اسلامى ما دستورات حیات بخش قرآن را بکار بندد وبا ایمان به صدق وعده هایش،آن راالگوى عمل خویش قرار دهد، قرآن تمام نیازهاى فردى و اجتماعى، مادى و معنوى جامعه را برآورده و جامعه اسلامى را از هر چیز واز هر کس بى نیاز مى کند.


در مقابل، حضرت خطر جدایى از قرآن را گوشزد نموده و این فکر را که بدون قرآن، این ثقل اکبر الهى، مى توان مشکلات و نیازمندى هاى فردى و اجتماعى جامعه را برطرف نمود، رد مى کنند و مى فرمایند: «وَ لا لاَِحَد قَبْلَ الْقُرآنِ مِنْ غِنى»؛ هیچ کس بدون قرآن بى نیاز نخواهد ماند و هرگز جامعه از قرآن مستغنى نخواهد شد؛ یعنى هر چند انسان ها، تمام علوم و تجربه هاى بشرى را در زمینه هاى گوناگون گردآورده و افکار و اندیشه هاى خود را بسیج کنند و تمام تلاش ها در جهت حل مشکلات و نیازمندى هاى جامعه مصروف شود تا جامعه اى انسانى بر پایه قسط و عدل و داراى ارزش هاى اخلاقى و انسانى اقامه گردد، بدون قرآن از عهده این مهم برنخواهند آمد و براى رسیدن به چنین جامعه اى انسانى هرگز از قرآن بى نیاز نیستند.
 

5ـ قرآن بسان خورشید فروزنده
حضرت على (علیه السلام) پس از وصف اسلام و پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله)، در خطبه 198 در وصف قرآن کریم مى فرمایند: «ثُمَّ اَنْزَلَ عَلَیْهِ الْکِتابَ نُوراً لاتُطْفَأ مَصابیحُهُ وَ سِراجاً لا یَخْبُو تَوَقُّدُهْ وَ بَحْراً لا یُدرَکُ قَعْرُه» خداى متعال قرآن را به صورت نورى که چراغ هاى آن هرگز خاموش نمى شود و بسان خورشید فروزنده اى که هیچ گاه از فروزش نمى افتد و همچون دریایى که رسیدن به قعر آن براى کسى میسر نیست، بر پیامبرش نازل نمود.


حضرت در این خطبه، در وصف قرآن، با سه تشبیه بسیار زیبا، ابتدا قلوب مسلمانان را با عظمت قرآن آشنا مى کنند و سپس توجه آنان را به این سرمایه عظیم الهى، که در دسترس آنان قرار دارد، بیش از پیش جلب نموده، مى فرمایند: قرآن نورى است و خداوند قرآن را در حالى که نور است بر پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) نازل نموده، اما این نور با سایر نورها متفاوت است. این به حقیقت، نورى است که نورافکن هاى آن هرگز به خاموشى نمى گراید و هرگز از تابش نمى افتد و انسان ها، جامعه دینى و جویندگان سعادت و رستگارى را از کژراهه ها و بیراهه ها و سقوط در درّه هاى هولناک نجات مى دهد و چراغ هایى که از این منبع نور تغذیه مى کنند هرگز خاموش نمى شوند. در نتیجه، راه حق پیوسته مستقیم و روشن است و قرآن کریم و نورافکن هاى فروزان آن همواره پیروان قرآن را هشدار مى دهند که مواظب باشید از مسیر حق منحرف نشوید.
 

6ـ مصابیح و آینه هاى قرآنى
بر اساس حدیث ثقلین، «قرآن و عترت»، این دو ودیعه الهى براى هدایت موحّدان مکمّل یکدیگرند؛ چنان که با تمسّک به یکى و رها کردن دیگرى، هدف از نزول قرآن یعنى هدایت انسان ها تحقق نمى یابد. ائمّه معصوم(علیهم السلام) چراغ هایى هستند که از این منبع فیّاض الهى و قرآن کریم نور مى گیرند و مسیر زندگى انسان هاى طالب سعادت را روشن مى کنند؛ زیرا علوم قرآن و حقیقت قرآن نزد آن هاست.


حکمت الهى و سنّت خداى متعال بر این قرار گرفته است که مردم از طریق اهل بیت (علیهم السلام) با معارف قرآن آشنا شوند و با به کار بستن آن ها در تأمین سعادت دنیوى و اخروى خود کوشا باشند. به همین منظور، خداى متعال با نصب امامت مستمر، راه استفاده از معارف قرآن را براى طالبان سعادت همچنان باز نگه داشته است. هرچند معاندان و دنیاپرستان در طول تاریخ درصدد برآمده اند تا مردم را از نور هدایت الهى، که در مکتب اهل بیت (علیهم السلام) تجسّم مى یابد خاموش کنند، لکن قرآن مى فرماید هرگز بدین کار موفق نخواهند شد: «یُریدُونَ لِیُطْفِؤُوا نُورَ اللّهِ بِاَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ.» (صف: 8) از این رو، حضرت على(علیه السلام)قرآن را به چراغى که هرگز از فروزش آن کاسته نمى شود و به خاموشى نمى گراید تشبیه مى کنند.


معارف قرآن چنان عمیق و گسترده است که هر قدر آشنایان به علوم اهل بیت در آن تأمّل کنند، در هر قدم، به معرفت و نکته تازه اى دست پیدا مى کنند و از آن جا که این کتاب آسمانى نسخه اى از علم الهى است، هر قدر تشنگان حقیقت از آب زلال آن بنوشند، نه تنها سیراب نمى شوند، که تشنه تر مى گردند. از این رو، عارفان و آشنایان با قرآن سعى مى کنند با تلاوت آیات الهى در نماز و تدبّر در آن ها، روح خویش را تلطیف نموده، بیش از پیش خود را در معرض الهامات خداوندى و نزول معارف بى پایان الهى قرار دهند.

 

7ـ رستگارى پیروان قرآن
آنچه براى انسان در درجه اول اهمیت است و عقل ایجاب مى کند که تمام همّ خویش را در جهت تحقق هر چه بهتر آن صرف کند، سعادت و رستگارى اخروى است؛ زیرا زندگى این جهانى مقدمه و زمینه ساز زندگى جاودانه اخروى است. اعتقادات و اعمال و رفتارهاى انسان بذرهایى است که در این جهان به دست انسان کاشته مى شود و در عالم آخرت، او محصول کِشته خود را درو مى کند. اگر انسان ها اعمال و رفتار خود را بر اساس رهنمودهاى قرآن کریم و معارف و علوم اهل بیت (علیهم السلام) تنظیم کنند و امور فردى، اجتماعى و سیاسى خود را بر این بنیان مرصوص سامان دهند، علاوه بر این که در دنیا از عزّت و سربلندى و از زندگى انسانى برخوردار مى شوند، در عالم آخرت نیز از نتایج اعمال خوب خود برخوردار خواهند شد.


حضرت على(علیه السلام) مضمون مذکور را در خطبه 176، با بیان تمثیلى بسیار زیبا، مردم را به عمل به قرآن و پاسدارى و حراست از احکام حیات بخش آن فرا مى خواند: «فَاْسألوا اللهَ بِهِ وَ تَوَجَّهُوُا اِلَیْهِ بِحُبِّهِ وَ لا تَسْألوا بِهْ خَلْقَهُ، اِنَّه ما تَوَجّهَ الْعِبادُ اِلَى اللهِ بِمِثْلِهِ. وَ اعْلَمُوا اَنَّهُ شافِعُ مُشَفَّعُ وَ قائِلٌ مُصَدَّقٌ. وَ اَنّه مَنْ شَفَّعَ لَهُ الْقُرْآنَ یَوْمَ الْقِیامَةِ شُفِّعَ فیهِ وَ مَنْ مَحَلَ بِهِ الْقُرآن یَوْمَ الْقِیامَه صُدّق عَلَیه.» حضرت به مردم توصیه مى کنند که با پیروى از قرآن، شفاى دردهاى خود را از قرآن بخواهند و با عمل به آن به خدا روى آورند و براى سؤال کردن و خواستن از انسان هاى دیگر، قرآن را واسطه قرار ندهند؛ زیرا انسان ها نیز واسطه اى مانند قرآن بین خود و خدا ندارند. سپس مى فرماید: بدانید که قرآن شافعى است که شفاعتش پذیرفته مى شود و گوینده اى است که گفتارش تصدیق مى گردد. کسى که قرآن در قیامت او را شفاعت کند، شفاعت قرآن در حق او پذیرفته است و کسى که قرآن درروزقیامت او را تقبیح کند، به زیان او تمام مى شود.

 

8ـ قرآن ناصح و خیرخواه
حضرت على (علیه السلام) پس از خبردادن از عالم قیامت و روز واپسین، درباره رضایت پیروان قرآن از اعمال و گذشته خویش و گرفتارى متخلّفان از قرآن، به مردم چنین توصیه مى کنند: «فَکُوْنُوا مِنْ حَرَثته وَ اَتْباعِهْ» از گردآورندگان قرآن و پیروان آن باشید «وَاسْتَدلُّوهُ عَلى رَبِّکُمْ»؛ قرآن را دلیل و گواه بر پروردگار خویش قرار دهید. خدا را از کلام خودش بشناسید، اوصاف پروردگار را به وسیله قرآن بشناسید. قرآن راهنمایى است که شما را به سوى خدا راهنمایى مى کند، از این راهنماى الهى براى شناخت فرستنده آن استفاده کنید و به خدایى که قرآن معرفى مى کند ایمان بیاورید. «وَاسَتَنْصحُوه عَلى اَنْفُسِکُمْ.» شما انسان ها نیازمند فردى خیرخواه و دلسوز هستید تا در مواقع لازم، شما را نصیحت و خیرخواهى کند. قرآن را ناصح خود قرار دهید و به نصیحت هاى خیرخواهانه اش عمل کنید؛ زیرا قرآن نصیحتگر دلسوزى است که هرگز به شما خیانت نمى کند و شما را به نیکوترین وجه، به صراط مستقیم هدایت مى کند. بدین گونه حضرت على (علیه السلام) به مسلمانان و طالبان سعادت دنیا و آخرت توصیه مى کنند که قرآن را راهنماى خود قرار دهند و به نصیحت هاى دلسوزانه اش گوش فرا دهند؛ چرا که «اِنَّ هذَا الْقُرآنَ یَهْدِی لِلَّتى هِىَ اَقْوَمُ وَ یُبَشِّرُ الْمُؤمِنینَ اَلَّذینَ یَعْمَلُونَ الصّالِحاتِ اَنَّ لَهُمْ اَجْراً کَبیراً» (اسراء: 9) قرآن مؤمنان و پیروان خودرا به استوارترین طریق به حق و سعادت دنیا و آخرت هدایت مى کند و آنان را که در زندگى، با پیروى از آن پیوسته نیکوکار بودند، به پاداشى بزرگ وسرنوشتى رضایتبخش بشارت مى دهد.
 

منبع:

نشریه : معرفت - شماره37

نویسنده :

محمد فولادى

گردآورنده:

تیم متفکران نوین مالی

 

در صورت علاقه مندی به یادگیری کامل مبحث مقالات قرانی، جهت پیش ثبت نام و یا  شرکت در دوره ها کلیک کنید.

جهت پیش ثبت نام  کلیک کنید...

در صورتی که به مشاوره پیرامون موضوع فوق علاقه دارید کلیک کنید...

اطلاعات بیشتر کلیک کنید...

 

 
 

 

ثبت نام و عضویت میز کار

لینک های مفید

 

 

دیدگاه کاربران

 

 

  • اشتراک دانش و مهارت مالی و حسابداری
  • قرآن پژوهی مالی و حسابداری
  • شرکت دانش پژوهان مالی فرانگر
  • مرکز مشاوره الکترونیک حسابداری, مالی و سرمایه گذاری
  • توسعه توانمندی و فرصتهای شغلی مالی و حسابداری
  • انتخاب برتر محصولات, خدمات و بازار حسابداری, مالی و...
  • توسعه نگر دانش و مهارت مالی و حسابداری
  • آتیه نگر دانش و سواد مالی مدیران ارشد
  • بهینه نگر دانش و سواد مالی خانواده
  • هدیه مالی تیم متفکران نوین مالی در شبکه اجتماعی
    Google Analytics Alternative