هر کس‌ به‌ رزق‌ و روزى‌ کم‌ از خدا راضى‌ باشد، خداوند از عمل‌ کم‌ او راضى‌باشد. - امام رضا (ع)

اگر به قرون میانه و متقدم مراجعه کنیم، به سختی می توانیم تفسیر موضوعی را در بین آثار علما بیابیم؛ چرا که میراث تفسیری گذشته_ چه در میان اهل سنت و چه در میان شیعیان_ تفسیر ترتیبی است (پاکتچی، 1387: 268)

 
 

 

لذاست که می توان ادعا کرد که اولین کسی که این شیوه را در بین شیعیان در پیش گرفت، علامه مجلسی (1037 – 110 ه.ق) در اثر گران سنگ خود، «بحارالانوار» است (سبحانی، ج1 ص 82)، البته این بدان معنا نیست که در قرون نخست وجود تفسیر موضوعی را انکار کنیم، بلکه می توان ریشه های این نوع تفسیر را در همان سده های اول هجری و در تفسیر معصومین (ع) ردیابی کرد.

 

(سجادی، 1375: 130) تفاسیر فقهی آیات قرآن کریم که از عصر پیامبر مکرم اسلام (ص) و ائمه طاهرین (ع) به دست امت رسیده است، به صورت غیر مدوّن در عهد نخست، (معرفت، 1418: 2/355) و با عناوینی همچون «آیات الاحکام» و «احکام الاقرآن» در قرن دوم (جلیلی، 1372: 24) و هم چنین کتبی که در خصوص «آیات الولایۀ» نگاشته شده اند، همه و همه جزء تفاسیر موضوعی قرن های پیشین به حساب می آیند.

 

احادیث وارده از ائمه (ع) در وصف قرآن کریم مانند: «ینطق بعضه ببعض و یشهد بعضه علی بعض»  (شریف رضی، 1414: خ 133) و «ذلک القرآن فاستنطقوه» (شریف رضی، 1414: خ158) نیز شاهد بر قدمت این نوع تفسیر است.


در این مجال، سؤال مهم آن است که چرا تفسیر موضوعی در بین علمای مسلمان در قرون میانه رواج نیافته است؟ در واقع عدم نیاز به تفاسیر موضوعی در قرون میانه به خاطر عدم وجود رویکرد پاسخ گیری برای سؤالات به صورت مستقیم از قرآن در بین علما از یک سو و مخالفت علمای عصر کلاسیک با این نوع تفسیر و تمسک ایشان به احادیثی مانند «ما ضرب رجل القرآن بعضه ببعض الا کفر» (کلینی، 1407ق، ج2، ص632) از سوی دیگر، دوعامل مهم در عدم توجه به رواج این نوع تفسیر در قرون نخست و میانه است.

 

(پاکتچی، 1387: 270- 268) آنچه که علمای آن دوران در مواجه با احادیث این چنینی از آن غافل مانده بودند آن بود که این احادیث ناظر به آن مرحله ای است که مفسر رابطه ناسخ و منسوخ، مقید و مطلق و عام و خاص بین آیات را نادیده گرفته و بدون ملاحظه سیاق و نظایر آیات شروع به تفسیر قرآن نموده و دست به تفسیر دلخواه خود بزند. (موسوی همدانی، 1374: 20)

 

 

منبع

تفسیر موضوعی قرآن کریم از امتناع تا امکان- عباس زارع بیدکی

 

 

در صورت علاقه مندی به یادگیری کامل مبحث پیشینه تفسیر موضوعی، جهت پیش ثبت نام و یا  شرکت در دوره ها کلیک کنید.

جهت پیش ثبت نام  کلیک کنید...

در صورتی که به مشاوره پیرامون موضوع فوق علاقه دارید کلیک کنید...

اطلاعات بیشتر کلیک کنید...

 

 
 

 

ثبت نام و عضویت میز کار

لینک های مفید

 

 

دیدگاه کاربران

 

 

  • اشتراک دانش و مهارت مالی و حسابداری
  • قرآن پژوهی مالی و حسابداری
  • شرکت دانش پژوهان مالی فرانگر
  • مرکز مشاوره الکترونیک حسابداری, مالی و سرمایه گذاری
  • توسعه توانمندی و فرصتهای شغلی مالی و حسابداری
  • انتخاب برتر محصولات, خدمات و بازار حسابداری, مالی و...
  • توسعه نگر دانش و مهارت مالی و حسابداری
  • آتیه نگر دانش و سواد مالی مدیران ارشد
  • بهینه نگر دانش و سواد مالی خانواده
  • هدیه مالی تیم متفکران نوین مالی در شبکه اجتماعی
    Google Analytics Alternative