عنوان تفسیر موضوعی از مصطلحات نوپدید دوره معاصر و عصر بازگشت به قرآن و بیش از هر چیز وامدار تحولات فکری و فرهنگی بنیادین در قرن چهاردهم است [۱] که برخی مفسران و مصلحان دینی بر ضرورت آن تأکید ورزیده‌اند.

برای تفسیر موضوعی در مقایسه با تفسیر ترتیبی ویژگی‌ها و امتیازاتی بیان شده که این امتیازات ناظر به دو قسم گونه دوم از تفسیر موضوعی‌اند. شایان ذکر است که برخی از موارد ذیل ناظر به تفاوت تفسیر ترتیبی با هر دو شیوه گونه سوم است و برخی ناظر به یکی از این دو شیوه است:

تفسیر موضوعی را از زوایای گوناگون می‌توان تقسیم کرد: 1)  برخی محققان برای آن سه گونه معرفی کرده‌اند: 

تفسیر موضوعی در برابر تفسیر ترتیبی شیوه‌ای در تفسیر آیات قرآن کریم است که مفسر از طریق آن به استنباط دیدگاه قرآن درباره موضوعی مرتبط با انسان و جهان هستی می‌پردازد.

بررسی علم تفسیر و سرگذشت آن است. نویسنده در این سلسله مقالات، ضمن بررسی مفهوم تفسیر و تفاوت آن با تأویل، به ارزشمندی علم تفسیر اشاره کرده و در مرحله بعد، فراگیری آن را وظیفه همگان می‏داند.

با وجود این‌که خداوند کلیه‌ی احکام را برای انبیا و مردم بیان داشته است، چرا ما در فهم قرآن سعی می‌کنیم توجیهات عقلی مختلف بر آیات پیدا کنیم و آن را به‌عنوان خواست و اراده‌ی الهی تلقی کنیم؟

آیا هر کسی می‌تواند دست به تفسیر و تأویل قرآن کریم بزند؟ مفسّر و تأویل کننده‌ی قرآن کریم باید چه صفاتی داشته باشد؟

حرف قرآن را بدان که ظاهری است زیر ظـاهر باطنی بس قاهری است/ تـو ز قـرآن‌‌‌‌ای پسر ظـاهـر مبـیـن دیــو آدم‌ را نبینـد جــز کـه طـیـن

تفسیر موضوعی ترکیبی وصفی است که «موضوعی» بودن وصف تفسیر و ویژگی آن است، بنابراین در تفسیر موضوعی مفسر به تفسیر آیات قرآن راجع به موضوعی خاص می‌پردازد.

در عصر حاضر مسلمانان نیازمند استخراج و تنظیم نظر اسلام درباره همه رشته‌ها و شاخه‌های معرفت انسانی‌اند، تا در مواجهه با دیدگاه‌های فراوانی که دانشمندان مغرب زمین در زمینه‌های مختلف عرضه می‌کنند، 

قطعاً حکومتی که در آن ظلم و ستم وجود داشته باشد، پایدار نخواهد بود. یک مسلمان با ایمان همواره باید با ظلم مقابله کند و متمایل به ظالم نگردد و اجازه ندهد بی‌عدالتی و بی‌دینی در جامعه نهادینه گردد که اگر دین را یاری کند، خداوند هم او را یاری می‌کند.

دو گروه از مرگ فراری هستند: 

اول افرادی که آخرت را رها کرده و در مسیر دنیاپرستی به مال حرام نیز آلوده شدند. اینها می‌دانند با مرگ دارایی‌هایشان به دیگران رسیده و تازه باید خودشان پاسخگوی حقالناس‌ها باشند.

قرآن کریم به عنوان شاهدی بر نبوّت و رسالت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) برتری‌های منحصر به فردی بر سایر سخن‌ها دارد، به شکلی که کسی نتوانسته و نخواهد توانست همانند آن را بیاورد.

پس از قیام سید الشهدا علیهالسلام قیامی لازم بود تا پیام خون شهدای کربلا را به گوش جهانیان برساند و حضرت زینب علیها السلام که گویی سخن را از زبان امیر المومنین "علیه السلام" فرا گرفته بود در مسند سخنوری و فاش سازی اسرار برآمد و تاج و تخت یزید و یزیدیان را متزلزل ساخت. نمونه آن سخنوریها، خطبههایی است که ایشان در کوفه و شام قرائت فرمودن.

یکی از امتیازات قرآن کریم که حقا‌ً از‌ جـنبه‌های‌ کـمال ایـن کتاب است تواریخ و حکایات آنست، قرآن در نقل داستان ها از نظر اسلوب بیان‌ و انتخاب قصص و تعقیب هـدف حکایات و دوری از گزاف‌گویی و افسانه‌سرایی برتری و مزیت مخصوصی بر‌ تمام کتب تاریخی دارد‌.

بعضی افراد با بی‌شرمی و بی‌حیایی تمام و با عباراتی وقیحانه بعضی اعمال عبادی مسلمان همچون نماز را به سخره می گیرند و از آن به «دولّا راست» شدن تعبیر می کنند و حاصل عبودیت و بندگی حق تعالی را «تُو سری خوری» قلمداد می کنند.

اکنون درست تفکر کن! ببین صدر یا ذیل این آیه شریفه که آیه چهل و چهارم از سوره مبارکه فُصلّت است با ما تطبیق می کند؟
می فرمایند:
«قل هو للذین آمنوا هدی و شفا والذین لایومنون فی اذانهم و قر و هو علیهم عمی اولئک ینادون من مکان بعید»

در کتاب «اصول کافی»، باب «نوادر» که بعد از باب «فضل قرآن» تدوین شده، روایاتی درباره قرآن نقل شده است. در آخرین روایت این باب چنین آمده است: امام صادق(ع) فرمود: «قرآنی که جبرئیل آن‌را برای محمد(ص) آورد، هفده هزار آیه داشت».

«عام»، لفظى است که بدون حصر، تمام افرادى که صلاحیت آن‌را دارند فرا می‌گیرد، یکی از الفاظ آن «کلّ» است که در اول جمله می‌آید، مانند: «کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ»، یا در پى آن، مانند: «فَسَجَدَ الْمَلائِکَةُ کُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ».
اما «خاص» عبارتی است که برخى مصادیق واژگان یا عبارت عامی را از دایره شمول آن خارج می‌کند.
در آیه شریفه: «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ...»، لفظ «الانسان» عام بوده و عبارت «الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» خاص است.

داشتن سواد در طول تاریخ بشر اهمیت زیادی دارد، همانگونه که مارشال مک لوهان، ارتباط شناس برجسته کانادایی معتقد بود که انسان در طول تاریخ سه کهکشان ارتباطی را طی کرده است:

- سواد رسانه ای توانایی دستیابی ، تجزیه و تحلیل ، نقد ، ارزیابی و ایجاد ارتباط به گونه های مختلف است.

هیچ چیز نابتر، رفیعتر و  والاتر از آگاهی نیست. زیرا این آگاهیست که خویشتن واقعی شما را آشکار می سازد، در واقع آگاهی انعکاس خویشتن واقعی شماست.

خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرماید: «اِنَّ اللهَ اشْتَرَی مِنَ الْمؤْمِنینَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّه ...» خداوند از مومنین جانها و اموالشان را خریداری نمود به اینکه بهشت را برای ایشان قرار دهد ...

نقش معنویت در زندگی انسان­ها طی سال­های متمادی در حوزه­های مختلف علمی توجهات زیادی را به خود جلب نموده است. از نظر تاریخی تاکنون طیف متنوعی از سازمان ­ها با محتوایی معنوی مطرح گشته، که یکی از جدیدترین آنها­، سرمایه معنوی است.

بسیاری از متخصصان می‌گویند روزه‌ گرفتن علاوه بر تاثیرات مثبتی که روی سلامت جسمی افراد دارد، می‌تواند موجب نشاط روزه‌داران شود.

سفر روح: وقتی ما حرف از سفر روح میزنیم یک جادوگری و کار غیر عادی نیست ، بلکه ما به دنبال رهایی از زمین مادی و  پرواز به سوی عرش در همین زندگی هستیم.

معنوی و معنویت معرب مینوی پارسی به هرآنچه که شامل یا مربوط به معنی و روح باشد گفته می‌شود و مقابل ظاهری و مادی است. معنویت یعنی وجود معنا و هر آنچه مادی نباشد را معنوی گویند. از دین به معنویت استعاره می شود.

ﯾﮑﯽ از مهمترین نهادهایی ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮی ﺑﻪ ﺧﻮد دﯾﺪه، مفهوم دﯾﻨﺪاری و ﺑﺎورهای مذهبی اﺳﺖ. در واﻗﻊ دﯾﻨﺪاری ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ به هر ﻓﺮد ﯾﺎ ﭘﺪﯾﺪه ای ﮐﻪ ارزش ﻫﺎ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی دﯾﻨﯽ در آن  اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد.

اﻧﺴﺎن اﻣﺮوز ﺑﺎ آﮔﺎهی و ﺑﯿﻨﺶ، اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را درﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ تنهاﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﻮﭼﯽ و درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ خواهد رﺳﯿﺪ. مذهب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از اﻋﺘﻘﺎدات، ﺑﺎﯾﺪها و ﻧﺒﺎﯾﺪها و ﻧﯿﺰ ارزش های اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ از ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﺗﮑﯿﻪ گاه های رواﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻣﻌﻨﺎی زﻧﺪﮔﯽ را در ﻟﺤﻈﺎت ﻋﻤﺮ فراهم ﺳﺎزد.

«مال مشاع»؛ عبارت است از مالی که دو نفر یا بیشتر در آن شریک باشند و سهم هر یک را نتوان در خارج از هم تشخیص داد؛ مثل خانه‌اى که با ارث به فرزندان می‌رسد و یا چند نفر با پول مشترک خانه‌اى می‌خرند که هر یک نسبت به سهم خود در آن شریک‌اند؛