بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و به دیگران نیز آموزش بدهد. - رسول اکرم (ص)

مبانی تفسیر؛ تفسیر علمی

مبانی تفسیر؛ تفسیر علمی

پس از آشنایی با اسلوب های تفسیری، لازم است به جایگاه روش های تفسیری نیز توجه گردد. روش های تفسیری، برخلاف اسلوب های تفسیری، که در جهت تعیین شکل و صورت تفسیر گام بر می داشتند، درصدد تأمین محتو ای هماهنگ، سازگار و منطقی تفسیر هستند.

مبانی تفسیر؛ تفسیر و آسیب پذیری آن

مبانی تفسیر؛ تفسیر و آسیب پذیری آن

 مناسب است که برای نشان دادن برتری روش تفسیر موضوعی - علمی، ابتدا به برخی از آسیب های احتمالی پرداخته شود که ممکن است بر هر گونه تفسیری سایه افکند، سپس معین شود که چگونه روش مزبور، این آسیب ها را برنمی تابد.

مبانی تفسیر؛ ویژگی های تفسیر موضوعی برون گرا

مبانی تفسیر؛ ویژگی های تفسیر موضوعی برون گرا

«تفسیر موضوعی برون گرا» از ویژگی هایی برخوردار است که می تواند آن را از مرتبه یک اسلوب تفسیری فراتر برده، به عنوان یک روش تفسیری مطرح نماید. این ویژگی ها عبارت اند از:

روش تفسیر

روش تفسیر

 برای تعریف مفهوم «روش تفسیری» در آغاز باید به مفهوم لغوی و اصطلاحی «روش» اشاره کنیم. «روش» (نهج، منهج) در لغت به معنای «راه روشن و آشکار» آمده است(1). 

 

روش تفسیر؛ تفسیر ترتیبی

روش تفسیر؛ تفسیر ترتیبی

تفسیر ترتیبی، روشن ساختن و به دست آوردن مراد یک یا چند آیه در متن سوره است. به عبارت دیگر ، تفسیر ترتیبی ، شرح و توضیح آیات قرآن ، به ترتیب قرآن کنونی است که از سوره حمد شروع می شود و به سوره ناس ختم می شود.

 

روش تفسیر؛ تفسیر موضوعی

روش تفسیر؛ تفسیر موضوعی

تفسیر موضوعی را تفسیر موضوعی به سه قسم معرفتی، عصری یا عینی و سوره ای تقسیم کرده اند:
 

 

مبانی تفسیر؛ تفسیر موضوعی برون گرا

مبانی تفسیر؛ تفسیر موضوعی برون گرا

با مراجعه به کتبی که در گذشته برای مطالعه در زمینه «تفسیر موضوعی» معرفی گردیده است، می توان دریافت که نگاه اکثر نویسندگان کتاب های مزبور نسبت به تفسیر موضوعی، بر راهکار «تفسیر موضوعی درون گرا» متمرکز شده است.

معرفی اجمالی روش تفسیری موضوعی – علمی

معرفی اجمالی روش تفسیری موضوعی – علمی

در این روش، به تحلیل های علمی، فقط از جهت ارائه عناصر اصلی موضوع خود، که در واقع، مسأله اساسی این نوع تحلیل ها می باشد، اعتماد گردیده و درباره احکامی که علم در باره آ ن ها مطرح می نماید، با دیده تردید نگریسته می شود. 

 

مراحل شکل گیری تفسیر موضوعی  علمی

مراحل شکل گیری تفسیر موضوعی علمی

درباره مراحل تحقق این روش تفسیری باید گفت علاوه بر مراحل عمومی ذکر شده برای هر تفسیر موضوعی، لازم است این مراحل نیز تحقق یابد:

جامعیت و خاتمیت

جامعیت و خاتمیت

دو عنصر«جامعیت» و «خاتمیت» می تواند به عنوان مهم ترین مبانی دین اسلام برای تبیین جایگاه منطقی روش تفسیر موضوعی- علمی در نظر گرفته شود . پیرامون «جامعیت قرآن کریم» سه دیدگاه عمده وجود دارد: حداقلی، حداکثری و اعتدالی (23 ، ص: 6). 

 

تفاوتهای تفسیر موضوعی و ترتیبی

تفاوتهای تفسیر موضوعی و ترتیبی

تفسیر موضوعی با تفسیر ترتیبی فرق دارد. برخی از تفاوتها عبارتند از:

1.  در تفسیر موضوعی، تمام مقصد این است که مراد قرآن را درباره ی موضوع مورد بحث به دست آوریم؛ اما در تفسیر ترتیبی مقصود اصلی به دست آوردن مراد و مفهوم یک آیه است.

کلیدهای تفسیر

کلیدهای تفسیر

برای رسیدن به تفسیر، به اصولی نیازمندیم. کسی که می خواهد خود به تفسیر برسد، باید کلید هایی  داشته باشد. این کلیدها خیلی کوچک هستند. اما همین کلیدهای کوچک هستند که درهای بزرگ را می گشایند.

 

کلیدهای تفسیر؛ تسلط

کلیدهای تفسیر؛ تسلط

اولین کتاب تفسیر، وجود تسلط است. قرآن، کتابی پراکنده است. آیه هایش تحت عنوان های مشخص و در یکجا دسته بندی نشده. قرآن کتاب حادثه ها است. در کنار هر حادثه و به مناسبت هر رویداد، آیه هایی نازل می شد و دل ها را می گرفت و سرها را راه می برد؛ واین پیداست که حادثه ها هماهنگی ندارند و منظم نیستند و در نتیجه، این چنین تنزیلی منظم نخواهد بود.

 

کلیدهای تفسیر؛  طرح سوال

کلیدهای تفسیر؛ طرح سوال

دومین کلید تفسیر، طرح سوال است. قرآن همانطور که کتابی پراکنده بود، کتابی مجمل هم هست. که فقط برای یک دسته گسترده می شود.«نُفَصِّلُ الْآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ؛ یعلمون؛یَعْقِلُونَ» که تفکر به شناخت و سنجش، آیه ها گسترده میشوند و باز می گردند.

 

کلیدهای تفسیر؛ حلم در برابر سوال ها

کلیدهای تفسیر؛ حلم در برابر سوال ها

سومین کلید تفسیر، حلم در برابر سوال می باشد. آن ها که شتابزده و عجول هستند و می خواهند زود به جواب برسند، از طرح سوال نه تنهاد نتیجه ای نمی گیرند و به یأس و خستگی و نفرت می رسند.

 

کلیدهای تفسیر؛ تفکر در قرآن

کلیدهای تفسیر؛ تفکر در قرآن

چهارمین و آخرین کلید تفسیر، تفکر در قرآن می باشد. فکر با طرح سوال، جریان می گیرد و با این جرقه ها روشن می شود. و تفکر در قرآن، چهار مرحله دارد. همانطور که طرح سوال در چهارمرحله عملی می شد. اکنون در هریک از این قسمت ها، نمونه هایی می دهیم.

 

دلائل ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی

دلائل ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی

تفسیر موضوعی عبارتست از بیان مفاد واژگان و عبارت آیات قرآن و آشکار ساختن مراد خداوند در موضوعی از موضوعات با بهره گیری از مجموعه آیات مرتبط با آن و بر اساس روش گفتگوی عقلایی و ادبیت عربی.

 

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل اول

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل اول

با توجه به اشتیاق و استقبال شدید قشر های تحصیل کرده، به ویژه قشر جوان، برای آگاهی از دیدگاه قرآن در مسائل فردی و اجتماعی لازم است با بهره گیری از روش صحیح و معتبر فهم آموزه های قرآنی از طریق تفسیر موضوعی، دیدگاه های قرآن در مسائل فردی و اجتماعی، در موضوعات مختلف استنباط و استخر اج گردد.

 

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل دوم

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل دوم

عصر ما عصر ارائة نظریه ها، مکتب ها و نظام هاست و عرضة مناسب معارف قرآن و اسلام در این عرصه می طلبد که ما نیز آموزه های قرآن کریم را در قالب نظریه و نظام و مکتب و به صورت یک مجموعة منسجم ارائه کنیم. این کار با تفسیر ترتیبی صرف امکان پذیر نیست؛

 

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل سوم

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل سوم

در پرتو انقلاب شکوهمند اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران، اسلام، و قرآن، به عنوان محوری ترین کتاب آموزه های اسلامی مورد توجه بی سابقه ای قرار گرفت و ضرورت تفسیر موضوعی قرآن به دلیل های زیر نمایان تر شد.

 

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل چهارم

ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی؛ دلیل چهارم

دشمنان اسلام در مقابله با اسلام ناب و نظام اسلامی، راهبرد خود را بر تهاجم و شبیخون فرهنگی متمرکز ساخته و با صرف هزینه های هنگفت و با بهره گیری از همة امکانات نو، تحریف آموزه های قرآنی و شبهه افکنی و تشک یک در اعتبار و کارآمدی قرآن و آموزه های آن را مهم ترین محور مبارزه خویش با اسلام و نظام قرار داده اند؛

 

ضرورت تفسیر موضوعی چیست؟!

ضرورت تفسیر موضوعی چیست؟!

قرآن کریم پاسخ گوی پرسش ها و نیاز های انسان در تمام اعصار است (نحل: 89) آنچه که مهم است، این است که علمای هر عصر، کلام وحی را می بایست متناسب با نیاز های با همان عصر و زمان فهم کنند و در صدد پاسخ به سوالات همان زمان بر آیند. 

 

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ تقطیع آیات  قرآن کریم

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ تقطیع آیات قرآن کریم

از یکی از اشکالات تفسیر موضوعی، میتوان تقطیع آیات قرآن کریم را نام برد. ناقدین  این نوع تفسیر معتقدند که در تفسیر موضوعی، مفسر آیات قرآن را از سیاق خود جدا کرده و در کنار آیات دیگر از سوره های دیگر قرآن آن را فهم می کند. در واقع، در این روش تفسیر، ارتباط آیات با آیات قبل و بعد قطع شده و این عمل در بسیاری از مواقع، موجب گژ فهمی معنای آیه می شود. (پاکتچی، 1387: 271)

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ عدم توجه به شأن نزول آیات

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ عدم توجه به شأن نزول آیات

عدم توجه به شأن نزول آیات، یکی از اشکالات تفاسیر موضوعی به حساب می آید. از آن جایی که ممکن است بسیاری از قرائن فهم آیات، در شأن نزول آن آیه نهفته باشد، لذا یک مفسر با محروم کردن خود از این مسأله و بدون توجه به شروط نزول آیات، می تواند یک تفسیر صحیحی از آیات داشته باشد. (رضائی اصفهانی، 1375: 63) 

 

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ عدم نزول قرآن به صورت موضوعی

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ عدم نزول قرآن به صورت موضوعی

عدم نزول قرآن به صورت موضوعی، یکی از دلائل مشکل ساز تفسیر موضوعی قرآن است. این اشکال که بارها از سوی مخالفین مطرح گردیده، اشکال مبنایی است و مفسری تفسیر موضوعی را ملاک کار خود قرار می دهد، ابتدا باید در مرحله نظر، به این سؤالات پاسخ دهد که چرا قرآن موضوعی نازل نشده و تا چه اندازه می توان قرآن را به صورت موضوعی مورد مطالعه قرار داد. (پاکتچی، 1387: 274-273) 

 

اشکالات تفاسیر  موضوعی

اشکالات تفاسیر موضوعی

تفسیر موضوعی، روشی است برای تبیین یک موضوع با ملاحظه ی آیات هم موضوع و هم مضمون و نه هماهنگ با ترتیب و تنظیم موجود در قرآن. در این روش، مفسر آیات مختلف درباره ی یک موضوع را در کنار یکدیگر قرار می دهد و با جمع بندی و تحلیل آنها دیدگاه قرآن را در آن باره تبیین می کند.

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ عدم وجود ضابطه مشخص در انتخاب آیات

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ عدم وجود ضابطه مشخص در انتخاب آیات

عدم وجود ضابطه مشخص در انتخاب آیات، یکی از اشکالات تفاسیر موضوعی قران کریم است. مفسری که بنای خود را بر تفسیر موضوعی قرآن قرار می دهد، باید در موضوعات مورد بحث خویش، آیات قرآن کریم را استقراء کامل نماید، استقرایی اعم از آیاتی که قطعا یا احتمالا به موضوع، مرتبط است؛ 

 

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ خطر تحمیل دیدگاه بر قرآن

اشکالات تفاسیر موضوعی؛ خطر تحمیل دیدگاه بر قرآن

یکی از آسیب های مهم در تفسیر موضوعی قرآن کریم، خطر تحمیل دیدگاه بر قرآن است. به این صورت که گاه ممکن است مفسّر پیش از ورود به قرآن کریم نظر خود را حول موضوعی استخراج کرده و با تحلیل های برون قرآنی، نظر خویش را بر قرآن تحمیل کند، که این کار منتهی به تفسیر به رأی می شود. (رضائی اصفهانی، 1382: 490)

 

« 1 2 3 4 » صفحه:
  • اشتراک دانش و مهارت مالی و حسابداری
  • قرآن پژوهی مالی و حسابداری
  • شرکت دانش پژوهان مالی فرانگر
  • مرکز مشاوره الکترونیک حسابداری, مالی و سرمایه گذاری
  • توسعه توانمندی و فرصتهای شغلی مالی و حسابداری
  • انتخاب برتر محصولات, خدمات و بازار حسابداری, مالی و...
  • توسعه نگر دانش و مهارت مالی و حسابداری
  • آتیه نگر دانش و سواد مالی مدیران ارشد
  • بهینه نگر دانش و سواد مالی خانواده
  • هدیه مالی تیم متفکران نوین مالی در شبکه اجتماعی
    Google Analytics Alternative